یکی از محصولاتی که می‌تواند نقش بسزایی در بهبود سرانه صادرات کشور داشته باشد، انواع سنگ های طبیعی است. ایران یکی از تولیدکنندگان عمده سنگ خام جهان محسوب می‌شود اما متاسفانه سهم صادرات از ایمن میزان تولید بسیار اندك است، لذا نیاز شدیدی به بررسی روند ورود به بازارهای خارجی و از جمله بازار خاورمیانه و تعیین استراتژی‌های مناسب در کل فرایند تولید تا ورود به بازارهای بینالمللی این محصول مهم دیده می‌شود.
در این مقاله به واکاوی تجربه صادرکنندگان صنعت سنگ ساختمانی کشور پرداخته تا بتوان به برای حل این چالش قدم‌های استواری برداشت.
معرفی صنعت سنگ ساختمانی
ایران یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های عمده سنگ جهان محسوب می‌شود، اما متاسفانه سهم صادرات از این میزان تولید، بسیار اندك است. با مطالعه ی میزان و روند صادرات در سال‌های مختلف می‌توان ملاك و معیار خوبی برای ارزیابی میزان موفقیت صادرات سنگ کشور به دست آورد، بازارهای هدف را شناخت و هدفیابی را برای صادرات سنگ در آینده در نظر گرفت. مقایسه ی میزان صادرات سنگ ایران به مناطق مختلف و بررسی نوع سنگ صادر شده، ملاك خوبی برای تعیین و تشخیص بازارهای هدف در صادرات سنگ و توان مندی‌های ایران در این زمینه است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که روند صادرات سنگهای کار شده در یازده سال اخیر بر خلاف سنگهای کار نشده ، که نوسان کمی داشته، کاملا پر نوسان و با افت و خیز زیاد بوده که نشان‌دهنده‌ی عدم ثبات در بازار سنگهای کار شده ایران و تغییر دائمی مشتریان و از دست دادن برخی از بازارهاست. آمارها نیز نشان می‌دهد که توانایی عمده ی صادراتی ایران در زمینه سنگ های آهکی مرمر، تراورتن و رخام است که این به توان بالقوه و منحصر به فرد معدنی کشور در این زمینه و نیز رقبای کم در عرصه ی ارائه این سنگها در بازار، مربوط می‌شود.
صنعت سنگ ساختمانی یک صنعت شدیدا پویاست که علیرغم وجود مسائل و مشکلات ایمنی و زیست محیطی، به عنوان یک صنعت اقتصادی مهم در دنیا به سرعت در حال رشد و توسعه است. بر اساس آمارهای بین المللی، کشور ایران از نظر تعداد، تنوع و غنای ذخایر سنگ ساختمانی در ردیف 11 کشورهای عمده دارای ذخایر سرشار سنگهای تزئینی و نمای جهان به شمار می‌آید. کشور ایران از حیث تنوع رنگی سنگهای ساختمانی پس از کشورهای چین و هند، دارای رتبه سوم جهان می باشد.
بر اساس گزارش نمایشگاه بین المللی سنگ و ماشین کارارای ایتالیا، کشور ایران طی چند سال گذشته با تولید سالانه حدود 11 تا 12 میلیون تن سنگ ساختمانی (در حدود 8درصد تولید جهانی)، چهارمین تولیدکننده عمده سنگهای تزئینی و نما در جهان محسوب می‌شود.
سنگهای ساختمانی از جمله کالاهای با مزیت نسبی صادراتی می‌باشند ولی با این حال متأسفانه سهم جهانی صادرات سنگ ساختمانی ایران بسیار اندك است. شاید عمده موکلات رونق نگرفتن تجارت صنعت سنگ کشور ایران از بازاریابی و فروش آنها ناشی می‌شود. کشور ایران هنوز نتوانسته است برای صادرات سنگ خود از ابزارهای تبلیغاتی، به نحو شایسته ای بهره ببرد. تقاضای زیاد داخلی جهت سنگهای ساختمانی و عدم توجه تولیدکنندگان به بازارهای صادراتی، به دلیل راحتی فروش محصول به مشتری داخلی و در نتیجه توجه نکردن به استانداردهای جهانی در خصوص فرآوری سنگ ساختمانی، باعث شده که در زمینه تبلیغات و بازاریابی جهت صادرات به کشورهای خارجی، اقدامی صورت نگیرد.
سنگهای دارای مزیت صادراتی ایران
نظرات خبرگان و متخصصان در مورد سنگهای دارای مزیت صادراتی ایران به ترتیب سنگهای مرمریت، تراورتن، مرمر، گرانیت، کریستال، چینی و تراونیکس را برای ورود به بازارهای جهانی دارای مزیت دانسته اند.
بازارهای هدف صادرات سنگ ایران
مقاصد اصلی سنگ ایران به گفته جامعه آماری آورده شده اند که حدود ۵۰ این مقاصد کشورهای همسایه و پس از آنها خاور دور و استرالیا، قاره اروپا و قاره آمریکا می باشند.
مزیت های ایران در صادرات سنگ
دستمزد ارزان
انرژی ارزان
غنی بود منابع ســنگ ایران
نبود سختگیری‌های محیط زیستی در استخراج سنگ
تولید دستگاه فراوری در کشور
حمل و نقل ارزان
چون انرژی ارزان است و دستمزد نیز در ایران بسیار ارزان تر از سایر کشورهاست و از طرف دیگر سختگیری‌هایی که در بقیه دنیا در استخراج وجود دارد، در ایران وجود ندارد و به صورت روباز معادن می توانند استخراج گردند. در صورتی که مثلا در ایتالیا معادنی که فعال هستند اجازه تخریب کوه را ندارند و استخراج از داخل کوه و بدون تخریب سطح کوه صورت می پذیرد که این عامل هزینه استخراج را افزایش می دهد.
رقبای عمده سنگ ایران
برای ورود به بازارهای بین المللی یکی از مهمترین موارد شناخت رقبای عمده سنگ ایران است. با توجه به نتایج تحقیقات رقبای عمده سنگ ایران کشورهای ترکیه، ایتالیا، چین، هند، اسپانیا، آلمان، برزیل و پرتغال هستند.
ما در صنعت سنگ جهان زیاد شناخته شمده نیستیم، با وجود این همه تنوع سنگی که وجود دارد و رقیب‌های اصلی چین، هندوستان، ترکیه، ایتالیا و آلمان هستند. کیفیت فرآوری ایتالیا و آلمان بالاست و بهترین دستگاه‌ها را دارند و رقابت با ایتالیا و أمثال هم بسیار سخت است.
چالش های عمده صادرات سنگ ایران
- داشتن رقبای جدی
- عدم برندسازی ایران
- تخریب برند سنگ ایران / سوابق بد برخی از تجار ایرانی
- تحریم ایران/ ممنوعیت واردات محصولات ایرانی
- تحریم ایران/ نبود شبکه حمل و نقل گسترده
- فروش سنگ ایران با نام دیگر کشورها
- صادرات خام به علت ضعف فراوری
- لزوم توجه به استانداردها و گریدهای بازارهای بینالمللی در تولید
- عدم وجود شرکتهای بازرسی متخصص در گمرکات
- عدم حمایت دولت از صادرات
- سیاست‌های نادرست دولت/ تصمیمات ناصحیح دولت
- سود بالای بانکی
- بی عدالتی مالیاتی
- عدم وجود دیدگاه بلند مدت به صادرات
- عدم امکان تامین مواد اولیه/ عدم توجه به نیروی انسانی
- افزایش قیمت سنگ
- عدم تخصص کافی شرکتهای بازرگانی در خصوص سنگ
- دم وجود انگیزه کافی در ریش سفیدان صنعت / عدم وجود تخصص و انگیزه کافی درجوان‌ها
راهکارهای برون رفت از چالش ها
- لزوم توجه به صنعت گردشگری جهت حمایت از کل صنایع
- لزوم چابکی در استراتژی‌ها و تصمیمات
- تقویت ارتباطات
- لزوم ثبات در قوانین
- لزوم حمایت‌های قانونی
- لزوم حمایت‌های قانونی
- لزوم فعال و بی طرف بودن اتاق بازرگانی
- لزوم آموزش فرهنگ و سلیقه بازار هدف
- لزوم توجه به استانداردها و گریدهای بازارهای بین الملل
عملکرد رقبای جدی سنگ ایران
یکی از روش های موفق و سریع برای بهبود وضعیت کنونی صادرات سنگ ایران بررسی تجربه کوورهای موفق در این زمینه و بومی سازی این تجربه هاست.
عملکرد کوورهای ترکیه، چین و هنددر زیر آمده است.
- اتحاد در فروش
- اتحاد در حضور نمایشگاهی
- حمایت دولت از صادرکنندگان
- کمك دولت در برند سازی
- موفقیت در کار تیمی
- استاندارد سازی
- بسته بندی مناسب
- حمایت اتحادیه
- تخصصی نمودن بازرگانی
- تخصصی کردن کار
