سنگ های ساختمانی پرکاربرد در معماری و نمای ساختمان

کدام سنگ ساختمانی پرکاربردتر است؟

سنگ هاي آهکی تراورتن، سنگ هاي گرانیت، سنگ های چینی و سنگ مرمر و مرمریت از پر کاربردترین سنگ هاي ساختمانی مورد استفاده در معماري و نماي ساختمان ها طی سال هاي اخیر در کشورمان محسوب می شوند لازم به ذکر است که علاوه بر سنگ هاي ذکر شده از سنگ هاي ساختمانی دیگري همچون ماسه سنگ و سنگ لوح نیز هرچند به میزان کمتر، ولی در معماري قسمت هاي مختلف ساختمان استفاده می شود.

سنگ های آهکی تراورتن

تراورتن از جمله سنگ هاي آهکی متبلور است که در اثر تبخیر آب هاي حاوي بی کربنات کلسیم در چشمه هاي آب گرم تشکیل می شود. به طور کلی سنگ های آهکی دارای بافت های متغیری ولی اکثر آن ها ریز دانه اند. آن های که درشت دانه هستند متشکل از بلورهای درشت یا قطعات فسیل هستند. انواع ریزدانه قابلیت پرداخت بهتری دارند و پایداری آن ها در برابر هوازدگی بهتر است.

سنگ های گرانیتی

گرانیت، سینیت، کوارتز مونزونیت، مونزونیت، گرانودیوریت، کوراتز دیوریت و دیوریت از دسته سنگ های آذرین درونی می باشند. همه این سنگ ها در اصطلاح تجاری «گرانیتی» نامیده می شوند، این در حالیست که از نظر علم سنگ شناسی با توجه به ترکیب شیمیایی و کانی شناسی متفاوت از هم، نام های مختلف دارند. این سنگ ها در زیر گروه آذرین درونی جای می گیرند و وجه مشترک آنها بافت دانه ای است که همگی در عمق زمین و به آهستگی سرد شده اند به طوری که فرصت مناسب برای رشد بلورها ایجاد شده است، ولی از نظر ترکیب کانی شناسی متفاوت می باشند.

سختی نسبتا زیاد، شفافیت، زیبایی و تنوع طرح و رنگ از مهمترین ویژگی ها، و از دلائل اصلی استفاده گسترده از سنگ های ساختمانی گرانیتی محسوب می شوند. اما در کنار این ویژگی ها باید به این نکته نیز توجه داشت که در انواع مختلف گرانیت ها به دلیل وجود کانی های کوراتز با سختی 7، هورنبلند با سختی 1 تا 6/1 از سنگ های سخت محسوب می شوند و این عامل سبب بالا رفتن هزینه استخراج، برش و فرآوری این سنگ ها می گردد علاوه بر این به علت پایین بودن جذب آب و کم بودن خلل و فرج در این سنگ ها، عمل جذب دوغاب به خوبی صورت نمی گیرد و چسبندگی کافی بین سنگ و بدنه ساختمان به وجود نمی آید این موضوع باعث افتادن سنگهای گرانیت در نما می شود.

 سنگ های چینی

سنگهای چینی، در واقع توده سنگهای آهکی یا دولومیتی هستند که در اثر عوامل مختلف، نظیر درجه حرارت و فشار، دوباره متبلور شده اند و از این رو جزء سنگهای دگرگونی به شمار می روند. اما این سنگ ها از نظر میزان دگرگونی و بعضی ترکیبات شیمیایی متفاوت هستند. سنگ های چینی اغلب دارای بلورهای درشت هستند. این بلورهای درشت وجه تمایز سنگ چینی با سنگهای کربناتی رسوبی هستند. کانی اصلی تشکیل دهنده اغلب سنگ های چینی كلسیت است. معادن سنگ چینی حنا ( نیریز استان فارس )، نجف آباد، معادن کریستال و چینی الیگودرز و معادن چینی و کریستال لایبید و گدار سرخ ناحیه موته از معادن معروف سنگ چینی در ایران هستند.

سنگ مرمر

به سنگ هایی که از کلسیت یا دولومیت خالص تشکیل شده و تحت تاثیر دگرگونی، تبلور مجدد یافته اند مرمر اطلاق می شود. با توجه به اینکه لایه های مختلف سنگ مادر آهکی، از نظر مقدار و نوع ناخالصی ها ممکن است متفاوت باشد در مرمرها انواع و اقسام کانی های سیلیکاته دگرگونی یافت می شود و در عین حال در بعضی مواقع از روی توزیع مجموعه های متفاوت این کانی ها می توان لایه بندی سنگ اولیه را تعیین کرد.

 ویژگی های فیزیکی سنگ های ساختمانی

تخلخل و میزان جذب آب از مهمترین کمیت های فیزیکی سنگ های ساختمانی محسوب می شوند که برای تعیین میزان آسیب پذیری این سنگ ها در برابر عوامل مختلف جوی، باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.

تخلخل عبارت است از نسبت حجم فضای حفره های سنگ به حجم کل سنگ به طور کلی میزان تخلخل سنگ های آهکی ( تراورتن، مرمر و سنگ های چینی) بیشتر از تخلخل سنگ های آذرینی همچون گرانیت ها است. از میان سنگ های مورد بحث میزان تخلخل تراورتن ها از بقیه سنگ ها بیشتر است و گرانیت ها کمترین میزان تخلخل را دارند.

هرچه میزان تخلخل یک سنگ بیشتر باشد، میزان آسیب پذیری آن سنگ در برابر عوامل مختلف جوی بیشتر خواهد بود، چون با افزایش میزان تخلخل در سنگ تاثیر عوامل مختلف جوی همچون پدیده ی یخبندان و باران های اسیدی در سنگی بیشتر خواهد شد. به همین دلیل است که در مناطق سرد و مرطوب، سنگ باید دارای تخلخل بسیار کم باشد و گرنه ممکن است بر اثر یخبندان متلاشی شود.

در یک تعریف ساده، میزان جذب آب ، مقدار آبی است که سنگ بر حسب درصد وزن خشک خود جذب می نماید . میزان جذب در سنگها بسیار متفاوت بوده و حتی گاه ممکن است در یک نوع سنگ ساختمانی تغییرات نسبتا زیادی در میزان جذب آب مشاهده شود.

در رابطه با میزان درصد جذب آب هم، از میان سنگ های مورد بحث سنگ های تراورتن بیشترین و گرانیت ها نیز کمترین میزان جذب آب را دارا هستند. جذب آب خیلی کم در گرانیت ها یکی از معایب این سنگ ها به شمار می رود، زیرا به دلیل عدم ایجاد چسبندگی کافی بین سنگ و بدنه ساختمان، پس از مدتی به دلیل جدایش سنگ ها، نمای ساختمان زیبایی اولیه خود را از دست می دهد.

میزان جذب بالای آب در سنگ های تراورتن هم در بعضی مواقع مشکل ساز شده و برای این سنگ ها عیب محسوب می شود. مثلا در شهر هایی که میزان آلاینده های جوی در آنها بیش از حد معمول است و با مشکل باران اسیدی مواجه اند، به دلیل جذب بیشتر این باران های اسیدی توسط سطح سنگ، فرایند تخریب این سنگ ها توسط باران های اسیدی تسریع شده و عمر مفید این سنگ ها کاهش می یابد.

سنگ های چینی و مرمر هم از لحاظ جذب آب و چسبندگی دوغاب حالتی بینابین گرانیت و تراورتن دارند، و از این نظر نسبت به تراورتن ها و گرانیت ها دارای برتری نسبی هستند.

برای دانلود مقاله اینجا کلیک کنید.